Η βλάβη των σαλπίγγων είναι από τα πιο συνηθισμένα αίτια υπογονιμότητας. Για να γίνει κατανοητό πως μια βλάβη στις σάλπιγγες μπορεί να προκαλέσει υπογονιμότητα είναι χρήσιμο να αναφερθούμε στην αναπαραγωγική λειτουργιά των σαλπίγγων.
Οι σάλπιγγες δεν είναι απλά « δυο σωληνάκια που συνδέουν την μήτρα με τις ωοθήκες». Οι σάλπιγγες είναι επιφορτισμένες με το έργο της σύλληψης του ωαρίου που απελευθερώνεται κατά την ωοθηλακιορρηξία από την ωοθήκη. Το εσωτερικό τοίχωμα της σάλπιγγας καλύπτεται από ειδικά κύτταρα που παρέχουν τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες για το ωάριο και το σπερματοζωάριο. Τα κύτταρα αυτά έχουν λεπτούς κροσσούς που μεταφέρουν το ωάριο και σπερματοζωάριο επιτρέποντας τη γονιμοποίηση και την μεταφορά του γονιμοποιημένου ωαρίου προς το εσωτερικό της μήτρας για να εμφυτευθεί. Οι σάλπιγγες λοιπόν είναι εξαιρετικά εξειδικευμένα αναπαραγωγικά όργανα, αλλά και ιδιαίτερα ευαίσθητα σε παθήσεις της πυέλου (λοιμώξεις, συμφύσεις).
Οι ενδοπυελικές λοιμώξεις είναι συνήθως αποτέλεσμα σεξουαλικά μεταδιδομένων μικροοργανισμών όπως τα χλαμύδια και η γονόρροια. Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς ότι μονό μια στις τρεις περιπτώσεις η ενδοπυελική λοίμωξη εκδηλώνεται με εμφανή κλινικά συμπτώματα, επιτρέποντας την έγκαιρη διάγνωση. Στις λοιπές περιπτώσεις η λοίμωξη διαδράμει «σιωπηλά» και η βλάβη των σαλπίγγων διαπιστώνεται πολύ αργότερα, όταν πλέον η γυναίκα αντιμετωπίζει προβλήματα υπογονιμότητας.
Η λειτουργιά των σαλπίγγων μπορεί να επηρεαστεί και από την παρουσία ενδοπυελικών συμφύσεων , πχ λόγω περιτονίτιδας, ρήξης κύστης ωοθήκης, ενδομητρίωσης, χειρουργικής επέμβασης κτλ, οδηγώντας σε απόφραξη τους.
Η διάγνωση της απόφραξης των σαλπίγγων γίνεται με την υστεροσαλπιγγογραφία, κατά την οποία λαμβάνονται ακτινογραφίες της πυέλου αφού προηγουμένως χορηγηθεί ένα ειδικό ακτινοσκιαστικό υγρό στο εσωτερικό της μήτρας, παρακολουθώντας την πορεία του υγρού προς τις σάλπιγγες. Εναλλακτικά, η διάγνωση μπορεί να γίνει κατά τη διάρκεια λαπαροσκόπησης οπότε και ελέγχεται όλο το εσωτερικό της πυέλου και τα αναπαραγωγικά όργανα. Σε λίγες περιπτώσεις μια διατεταμένη αποφραγμένη σάλπιγγα (υδροσάλπιγγα) μπορεί να γίνει αντιληπτή στο διακολπικό υπερηχογράφημα.
Η αντιμετώπιση της υπογονιμότητας εξαιτίας σαλπιγγικού παράγοντα περιλαμβάνει την χειρουργική αποκατάσταση της βλάβης (π.χ. διάνοιξη της αποφραγμένης σάλπιγγας) ή τη θεραπεία εξωσωματικής γονιμοποίησης. Κάθε μία επιλογή έχει τις δικές τις ενδείξεις, ωστόσο φαίνεται ότι οι ενδείξεις για την χειρουργική θεραπεία είναι περιορισμένες και τα αποτελέσματα της εξωσωματικής υπερέχουν.
