Πολύ συχνά ακούμε ιατρούς αλλά και γυναίκες να αναφέρονται στο βιολογικό ρολόι του οργανισμού. Είναι πολύ σημαντικό να προσδιορίσουμε την έννοια του και τι συνέπειες έχει στο θέμα της γονιμότητας. Γενικότερα το ενδιαφέρον εστιάζεται στο πως η ηλικία επιδρά στη γονιμότητα μιας γυναικάς και ειδικότερα στα αποθέματα των ωοθηκών της. Τα αποθέματα των ωοθηκών με μια απλουστευμένη προσέγγιση είναι ο αριθμός των εναπομείναντων ωαρίων στις ωοθήκες.
Μια γυναίκα έχει το μέγιστο αριθμό ωοθυλακίων στην διάρκεια της εμβρυικής της ζωής (περίπου 7 εκατομμύρια), δηλαδή όταν είναι ακόμα μωρό μέσα στη μήτρα της μητέρας της. Από το σημείο αυτό και μετά τα ωάρια αρχίζουν να εξαντλούνται και κατά τη γέννηση φθάνουν τα 2 εκατομμύρια. Όταν μια γυναίκα έχει την πρώτη της περίοδο, κατά μέσο ορό στη ηλικία 11-12 ετών, έχουν παραμείνει περίπου 400.000 ωάρια.
Από το σημείο αυτό και μετέπειτα κάθε μηνά «στρατολογείται» μια ομάδα ωοθυλακίων (καταβολές των ωοθηκών) με δυνατότητα να μεγαλώσουν, να ωριμάσουν και τελικά να δώσουν ένα ώριμο ωάριο που θα υποστεί ωοθηλακιορρηξία. Τυπικά κάθε μηνά ένα μόνο ωοθυλάκιο ακολουθεί τη διαδικασία της πλήρους ωρίμανσης. Τα υπόλοιπα υποστρέφουν και απορροφώνται.
Ο αριθμός των καταβολών είναι σχετικά σταθερός κάθε μηνά χωρίς ιδιαίτερες διακυμάνσεις. Ωστόσο με την πάροδο του χρόνου ο αριθμός των ωοθυλακίων προοδευτικά ελαττώνεται καθώς το βιολογικό ρολόι χτύπα και οι ωοθήκες γερνούν. Αυτή η διαδικασία είναι αναπόφευκτη για τη γυναίκα. Καθώς μεγαλώνει τα αποθέματα των ωοθηκών της ελαττώνονται. Η εξωτερική εμφάνιση (φαίνομαι 10 χρόνια νεότερη από την ηλικία μου) ή η καλή φυσική κατάσταση δεν μπορούν να εμποδίσουν αυτή τη φυσιολογική διαδικασία προοδευτικής εξάντλησης των αποθεμάτων των ωοθηκών.
Η γονιμότητα αρχίζει να ελαττώνεται πολύ νωρίτερα από ότι οι περισσότερες γυναίκες νομίζουν- αρχικά μετά την ηλικία των 30. Μετά την ηλικία των 35 ο ρυθμός απώλειας των ωοθυλακίων επιταχύνεται. Η γονιμότητα επιβαρύνεται σοβαρά μετά την ηλικία των 40 αφού εκτός από ελάττωση του αριθμού των ωοθυλακίων επιβαρύνεται και η ποιότητα τους. Μετά τα 50 τα ωοθυλάκια εξαντλούνται πλήρως και η περίοδος σταματά. Αυτή η φάση της ζωής ονομάζεται εμμηνόπαυση.
Η εκτίμηση των αποθεμάτων των ωοθηκών είναι σχετικά απλή διαδικασία εφόσον γίνεται από ειδικό γυναικολόγο αναπαραγωγής. Περιλαμβάνει έναν διακολπικό υπέρηχο τις πρώτες ημέρες της περιόδου (συνήθως έως την 8η) και εξετάσεις αίματος όπου προσδιορίζονται τα επίπεδα της ωοθηλακιοτρόπου ορμόνης (FSH), οιστραδιόλης (E2), Anti-Mullerian Hormone (AMH) και Inhibin-B.
Η εκτίμηση της «ηλικίας των ωοθηκών» έχει σημαντικά πλεονεκτήματα αφού επιτρέπει στο ζευγάρι να γνωρίζει με σχετική ασφάλεια τα χρονικά περιθώρια ικανοποιητικής λειτουργιάς των ωοθηκών. Επιπλέον επιτρέπει στο γυναικολόγο αναπαραγωγής να εκτιμήσει πιο ολοκληρωμένα την αναπαραγωγική προοπτική της γυναικάς και να προτείνει την πιο σωστή λύση.
