Η ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ (ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ)

Η ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ (ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ)
September 30, 2015 stedi
In BLOG

Η ανοσολογία της αναπαραγωγής (Μέρος 1ο)

Όταν το σώμα γίνεται αφιλόξενο.
Η επιτυχημένη ανάπτυξη μιας αρχομένης κύησης απαιτεί από τον γυναικείο οργανισμό μια σειρά από πολύπλοκες ανοσολογικές προσαρμογές. Το ανοσοποιητικό σύστημα μας προστατεύει από οργανισμούς που αναγνωρίζονται ως «ξένα σώματα» προς εμάς όπως μικρόβια και ιούς. Με ανάλογη δράση το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να απορρίψει ένα μεταμοσχευμένο όργανο, πχ νεφρό, και για αυτό το λόγο μεταμοσχευμένοι ασθενείς λαμβάνουν χρόνια ανοσοκατασταλτική θεραπεία.
Επιστρέφοντας στο αντικείμενο της αναπαραγωγής, τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί ένας καινούριος τομέας η ανοσολογία της αναπαραγωγής, που εξετάζει το ρόλο του ανοσοποιητικού συστήματος στην προώθηση ή αντίθετα στην παρεμπόδιση μιας κύησης. Πράγματι, οι επιστημονικές μελέτες έχουν καταλήξει ότι το ανοσοποιητικό σύστημα της γυναίκας πρέπει να ακολουθήσει μία σειρά προσαρμοστικών λειτουργιών επιτρέποντας την ανάπτυξη μίας υγιούς κύησης.

Αυτή η διαδικασία απαιτεί δυο προϋποθέσεις:
1. Ένα ισορροπημένο και υγιές ανοσοποιητικό σύστημα (δηλαδή χωρίς προβλήματα αυτο-ανοσίας, αυτο-αντισώματα κλπ)
2. Τη φιλόξενη αναγνώριση και φιλική αποδοχή του εμβρύου από ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα.

Πιο συγκεκριμένα:

1) Το ανοσοποιητικό σύστημα και η παρουσία αυτο-ανοσίας και αυτο-αντισωμάτων

Αντιφωσφολιπιδικά αντισώματα

Τα φωσφολιπίδια είναι απαραίτητο συστατικό των κυτταρικών μεμβρανών και επομένως ουσιαστικής σημασίας για την εμφύτευση του εμβρύου και την ανάπτυξη και λειτουργία του πλακούντα. Η παρουσία αντιφωσφολιπιδικών αντισωμάτων στο αίμα της μητέρας μπορεί να οδηγήσει στην καταστροφή των φωσφολιπιδίων προκαλώντας αποβολές, καθυστέρηση ενδομήτριας ανάπτυξης του εμβρύου ή ενδομήτριο θάνατο. Επιπλέον προδιαθέτουν σε θρομβώσεις την έγκυο.

Αντιπυρηνικά αντισώματα

Τα αντισώματα αυτά στρέφονται κατά του γενετικού υλικού του εμβρύου (DNA) και προδιαθέτουν σε αποβολές.

Αντιθυρεοειδικά αντισώματα

Η παρουσία αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων είναι αρκετά συχνή στο γυναικείο πληθυσμό αναπαραγωγικής ηλικίας. Τα αντιθυρεοειδικά αντισώματα από μόνα τους δεν φαίνεται να προκαλούν προβλήματα στην αναπαραγωγή εφόσον η λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα έχει ρυθμιστεί. Ωστόσο 50% από τις γυναίκες που έχουν αυξημένα τα αντιθυρεοειδικά αντισώματα έχουν παράλληλα αυξημένα τα ΝΚ κύτταρα (δες παρακάτω). Επομενως, γυναίκες με αντιθυρεοειδικά αντισώματα που παρουσιάζουν προβλήματα αναπαραγωγής θα πρέπει να διερευνώνται και να θεραπεύονται κατάλληλα.

ΝΚ κύτταρα (Natural Killer Cells)

Τα ΝΚ κύτταρα είναι μέρος του αμυντικού μηχανισμού, προστατεύοντας το σώμα από λοιμώξεις και όγκους. Η αυξημένη δραστηριότητα αυτών των κυττάρων έχει ενοχοποιηθεί για υπογονιμότητα, αποβολές και αποτυχημένες θεραπείες εξωσωματικής. Τα ΝΚ κύτταρα μαζί με τα CTL cells (Cytotoxic Lymphocytes) αποτελούν τα πολυπληθέστερα αμυντικά κύτταρα στο ενδομήτριο και η ανοσολογική τους αντίδραση στο έμβρυο καθορίζει την εξέλιξη της κύησης. Με τη δράση τους εκκρίνονται χημικές ουσίες στην περιοχή, οι κυτοκίνες (από τα ΤΗ-1 και ΤΗ-2), που ρυθμίζουν τη διαδικασία ομαλής εμφύτευσης του πλακούντα. Ο λόγος ΤΗ-1/ΤΗ-2 πρέπει να βρίσκεται σε ισορροπία στη διάρκεια της δημιουργίας του πλακούντα προκειμένου να επιτευχθεί η ανάπτυξη μίας υγιούς αρχόμενης κύησης.
Πρέπει να τονιστεί, ότι ενώ η ανοσολογική προσαρμογή της γυναίκας στην κύηση είναι ευρέως αποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα, οι ανοσολογικές θεραπείες με σκοπό τη διαμόρφωση πιο φιλόξενου περιβάλλοντος στις περιπτώσεις ενός πιο ενεργοποιημένου ανοσοποιητικού συστήματος, είναι διφορούμενες.

2) Η φιλική αναγνώριση και προστασία του ανοσοποιητικού συστήματος προς το έμβρυο

Το ήμισυ του γενετικού υλικού του εμβρύου προέρχεται από τον πατερά . Είναι απαραίτητη προϋπόθεση αυτό το γενετικό υλικό (DQ- α γονίδια) να αναγνωριστεί σωστά από την πλευρά της μητέρας προκειμένου να μην απορριφθεί ως ξένο σώμα. Στην πραγματικότητα το σώμα της μητέρας αναγνωρίζοντας το γενετικό υλικό του πατέρα σχηματίζει ένα προστατευτικό δίκτυο ειδικών αντισωμάτων (τα ευρύτερα γνωστά ως αντιπατρικά αντισώματα), επιτρέποντας την ανάπτυξη της κύησης. Αυτά τα προστατευτικά αντιπατρικά αντισώματα εμποδίζουν την κύηση να αναγνωριστεί ως ξένο σώμα από το ανοσοποιητικό της γυναίκας. Είναι προφανές ότι η δυσλειτουργία αυτού του προσαρμοστικού μηχανισμού προδιαθέτει στην απόρριψη της κύησης. Επίσης σε ζευγάρια που το γενετικό τους υλικό είναι παρόμοιο (φαινόμενο πολύ σπάνιο) αυτός ο προσαρμοστικός μηχανισμός δεν ενεργοποιείται (αφού τα DQ- α γονίδια είναι ίδια το ανοσοποιητικό σύστημα της γυναίκας δεν αναπτύσσει τα απαραίτητα αντιπατρικά αντισώματα) και έτσι η κύηση δεν προχώρα.
Είναι δύσκολο να εξηγήσει κανείς επαρκώς τους μηχανισμούς που οδηγούν στη θεωρητική αδυναμία του ανοσοποιητικού συστήματος της γυναίκας να σχηματίσει αντιπατρικά αντισώματα. Πρώτα από όλα το γενετικό υλικό του πατερά περιέχεται στο σπέρμα, όποτε τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος της γυναίκας που υπάρχουν στη μήτρα το αναγνωρίζουν με την εκσπερμάτιση και σχηματίζουν αντιπατρικά αντισώματα. Δεύτερον, όσο και αν ο σύντροφος σας είναι το απόλυτο ταίρι για εσάς είναι σχεδόν αδύνατον να είσαστε γενετικά παρόμοιοι.
Πάνω στο πνεύμα της απουσίας των αντιπατρικών αντισωμάτων, αναπτύχθηκε η θεραπεία με τα εμβόλια. Αρχικά, λαμβάνεται γενετικό υλικό από τα κύτταρα του πατέρα και στη συνέχεια τοποθετείται στη μητέρα με το εμβόλιο. Έτσι, η γυναικά εκτίθεται μέσω ενέσεων στο γενετικό υλικό του πατέρα προκειμένου να αναπτύξει τα αντιπατρικά αντισώματα.
Η παραπανω θεωρεία αν και ελκυστικη όχι μόνο διχάζει αλλά και αμφισβητείται έντονα από την επιστημονική κοινότητα. Για την ακρίβεια στις ΗΠΑ έχει απαγορευτεί δια νομού η χρήση των εμβολίων αντιπατρικών αντισωμάτων. Στην Αγγλία υπάρχει πρόταση να μη χρησιμοποιούνται παρά μόνο στα πλαίσια ερευνητικών προγραμμάτων.

Στο δεύτερο μέρος θα αναπτυχθούν οι μέθοδοι ανοσολογικής θεραπείας