Αναπόσπαστο κομμάτι του οικογενειακού προγραμματισμού είναι η αντισύλληψη. Ο ιδανικός τρόπος αντισύλληψης επιλέγεται από το κάθε ζευγάρι ανάλογα με τις ανάγκες του. Δεδομένου ότι η αντισύλληψη σχετίζεται με τη σεξουαλική δραστηριότητα είναι αυτονόητο ότι η καταλληλότερη μέθοδος θα πρέπει να εναρμονίζεται με τις αντιλήψεις και τις επιθυμίες των συντρόφων.
Ανδρικές μέθοδοι αντισύλληψης
Η αντισύλληψη δεν είναι μόνο γυναικεία υπόθεση. Οι δυο βασικότεροι ανδρικοί τρόποι αντισύλληψης είναι η χρήση του προφυλακτικού και η διακοπτόμενη συνουσία. Η χρήση του προφυλακτικού είναι ευρέως διαδεδομένη και με την σωστή εφαρμογή το ενδεχόμενο “ατυχήματος” περιορίζεται στο 1-2%. Αλλά πλεονεκτήματα της χρήσης του προφυλακτικού για αντισύλληψη είναι
– εύκολη αγορά.
– δεν χρειάζεται η ιατρική συμβουλή.
– δεν έχει ιατρικές επιπλοκές.
– προστασία από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (όπως HIV, ηπατίτιδα, χλαμύδια).
– σχετική προστασία από τον ιό των κονδυλωμάτων.
– άμεσα και εύκολα αντιστρεπτή μέθοδος αντισύλληψης αν αλλάξουν τα πλανά οικογενειακού προγραμματισμού.
Το προφυλακτικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άντρες οιασδήποτε ηλικίας και λόγω της προστασίας που παρέχει από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα μπορεί να χρησιμοποιηθεί παράλληλα με κάποια άλλη μέθοδο αντισύλληψης.
Η χρήση της διακοπτόμενης συνουσίας είναι αναμφίβολα η αρχαιότερη μέθοδος αντισύλληψης. Περιλαμβάνει την απόσυρση του πέους από τον κόλπο (“τράβηγμα”) κατά τη στιγμή της εκσπερμάτισης. Απαιτεί αυτοέλεγχο και εμπειρία από τη μεριά του άνδρα προκειμένου να είναι αποτελεσματική. Ωστόσο η μέθοδος ενέχει τον κίνδυνο αποτυχίας καθώς τα προ-σπερματικά υγρά που εκκρίνονται κατά τη συνουσία περιέχουν σπερματοζωάρια και μπορούν να οδηγήσουν σε εγκυμοσύνη. Από την άλλη πλευρά είναι μια μέθοδος που δεν κοστίζει, δεν έχει ιατρικές επιπλοκές, είναι πάντα διαθέσιμη και δεν την ξεχνάτε σπίτι όταν πατέ διακοπές!Πολλά ζευγάρια επιλέγουν τη χρήση του προφυλακτικού την “τελευταία στιγμή ” αντί για την απόσυρση του πέους κατά την εκσπερμάτιση. Το μειονέκτημα της μεθόδου αυτής είναι ότι ο κίνδυνος εγκυμοσύνης από τα προ-σπερματικά υγρά παραμένει.
Γυναικείες μέθοδοι αντισύλληψηςΤο πιο σημαντικό πλεονέκτημα αυτών των μεθόδων είναι ότι ελέγχονται από την ίδια την γυναίκα περιορίζοντας την περίπτωση ατυχήματος. Οι κολπικοί μέθοδοι αντισύλληψης περιλαμβάνουν την τοποθέτηση γυναικείου προφυλακτικού, κολπικού σπόγγου ή διαφράγματος. Πάρουν υψηλή ασφάλεια και μερική προστασία από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Ωστόσο φαίνεται ότι έχουν περιορισμένη απήχηση στο γυναίκειο πληθυσμό. Το βασικότερο μειονέκτημα τους έγκειται στην απαραίτητη εκπαίδευση της γυναίκας στην τοποθέτηση τους και στην πιθανότητα ερεθισμού του κόλπου.
Ενδομήτρια σπειράματα
Τα ενδομήτρια σπειράματα (σπιράλ) τοποθετούνται στο εσωτερικό της μήτρας εμποδίζοντας την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου. Η τοποθέτησή τους μπορεί να γίνει οποιαδήποτε ημέρα του κύκλου. Είναι προτιμότερο να γίνεται κατά τη διάρκεια της έμμηνου ρύσεως όποτε δεν υπάρχει κίνδυνος να διακοπεί μια πιθανή εγκυμοσύνη, ο τράχηλος της μήτρας είναι πιο ανοιχτός όποτε διευκολύνεται η τοποθέτηση του σπειράματος, συγχρονίζεται η δράση του με τον κύκλο της γυναίκας και ελαττώνοντας την πιθανότητα μιας ακανόνιστης αιμορραγίας. Υπάρχουν δυο τύποι σπειραμάτων, από χαλκό και αυτά που εκκρίνουν προγεστερόνη (Mirena). Πέρα από την εξαιρετική αντισυλληπτική τους δράση, το σπιράλ προγεστερόνης βοηθά στον καλύτερο έλεγχο των περιόδων όταν υπάρχει διαταραχή του κύκλου. Συνήθως το σπιράλ πρέπει να αντικαθίσταται κάθε 3-5 χρονιά. Η τοποθέτηση του σπιράλ είναι απλή και γίνεται στο ιατρείο. Πρέπει να προηγηθεί η λήψη του ιστορικού και η κλινική και υπερηχογραφικό εξέταση της γυναίκας. Αντενδείξεις στη χρήση του σπιράλ είναι το ιστορικό πρόσφατης λοίμωξης της περιοχής και σοβαρής αιμορραγίας που δεν έχει εξακριβωθεί η αιτία της.
Οι κυριότερες παρενέργειες της χρήσης του σπιράλ αφορούν τη διαταραχή της περιόδου με ακανόνιστες αιμορραγίες. Κατά τους πρώτους 6 μήνες μπορεί να συμβούν σε ποσοστό 30% των γυναικών. Η διαταραχή αυτή αφορά κυρίως το σπιράλ χαλκού και συνήθως προοδευτικά υποχωρεί.
Ορμονικές μέθοδοι αντισύλληψης.
Η χρήση ορμονικών σκευασμάτων αποτελεί την πιο διαδεδομένη μέθοδο αντισύλληψης. Τα διαθέσιμα σκευάσματα είναι σε μορφή χαπιών, δερματικών εμφυτευμάτων, κολπικών δακτυλίων. Περιέχουν σε διαφορετική συγκέντρωση συνδυασμό οιστρογόνων και προγεστερόνης, που εμποδίζουν την ωορρηξία, την ανάπτυξη του ενδομητρίου και τη ρευστοποίηση της τραχηλικής βλέννας προσφέροντας ασφαλή αντισύλληψη.
Τι πρέπει να κάνω πριν ξεκινήσω το “χάπι”;
Γυναίκες οποιασδήποτε ηλικιακής ομάδας πρέπει να επισκεφθούν το γυναικολόγο πριν αποφασιστεί η χρήση ορμονικής αντισύλληψης. Είναι απαραίτητη η λήψη του προσωπικού και οικογενειακού ιστορικού εστιάζοντας και σε ιατρικά προβλήματα όπως θρομβώσεις, υπέρταση, κακοήθειες. Επίσης θα πρέπει παράλληλα με τη γυναικολογική εξέταση και τη ψηλάφηση μαστών να μετρηθεί η αρτηριακή πίεση και να υπολογιστεί ο δείκτης μάζας σώματος. Αναλόγως των ευρημάτων μπορεί ο γυναικολόγος να προτείνει μια σειρά πιο συγκεκριμένων εξετάσεων όπως π.χ. αιματολογικές, υπέρηχο μαστών κτλ. Η επιλογή της κατάλληλης αντισύλληψης θα αποφασιστεί από κοινού με τη γυναίκα προκειμένου να εξυπηρετεί τις ανάγκες της.
Παρενέργειες από τη χρήση ορμονικής αντισύλληψης.
Η χρήση των αντισυλληπτικών ορμονών μπορεί να προκαλέσει ανάλογα με το χρησιμοποιούμενο σκεύασμα παρενέργειες όπως: Αίσθημα ζάλης, πονοκέφαλο, ναυτία και εμετό, ευαισθησία και αίσθημα τάσης στους μαστούς, κατακράτηση υγρών οδηγώντας σε μικρή αύξηση του σωματικού βάρους και μεσοκυκλικές αιμορραγίες. Επίσης η λήψη αντισυλληπτικών ορμονών μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για θρομβώσεις, επομένως εάν υπάρχει σχετικό ιστορικό είναι απαραίτητο να αναφερθεί.
Επείγουσα Αντισύλληψη
Η Επείγουσα Αντισύλληψη, προσφέρει στη γυναίκα την ευκαιρία να αποφύγει μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Η πιο γνωστή μέθοδος επείγουσας αντισύλληψης είναι το γνωστό «χάπι της επόμενης μέρας». Το χάπι πρέπει να λαμβάνεται το συντομότερο δυνατόν μετά την σεξουαλική επαφή αφού η αποτελεσματικότητα του εξαρτάται από το πόσο σύντομα θα ληφθεί. Εάν ληφθεί τις πρώτες 24 ώρες μετά την συνουσία η αποτελεσματικότητα φτάνει το 95%, στις 48 ώρες πέφτει στο 85%, ενώ αν ληφθεί 49-72 ώρες μετά την επαφή τα ποσοστά επιτυχίας κυμαίνονται στο 58%.Οι νεότερες συσκευασίες επείγουσας αντισύλληψης περιέχουν ένα μόνο χάπι που θα πρέπει να λαμβάνεται άμεσα. Το «χάπι της επόμενης μέρας» δρα σε τρία επίπεδα: Εμποδίζει την ωορρηξία, αλλάζει την σύσταση του ενδομητρίου, ώστε να εμποδίζεται η εμφύτευση μιας πιθανής εγκυμοσύνης και αλλάζει την σύσταση των εκκρίσεων του τραχήλου παρεμποδίζοντας την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων.
Αποτελεσματική μέθοδος επείγουσας αντισύλληψης αποτελεί και η τοποθέτηση ενός ενδομήτριου σπειράματος μετά την “ύποπτη¨ σεξουαλική επαφή. Μάλιστα η επείγουσα αντισυλληπτική του δράση παραμένει σε υψηλά επίπεδα ακόμα και 4 ήμερες μετά τη συνουσία.
Μπορώ να μείνω έγκυος ενώ χρησιμοποιώ αντισύλληψη;
Αν και αποτελεί σπάνιο ενδεχόμενο η απάντηση είναι ναι. Εάν συμβεί καθυστέρηση στην αναμενόμενη περίοδο θα πρέπει να γίνει τεστ κύησης προκειμένου να αποκλειστεί μια τέτοια περίπτωση.
