Θεραπείες Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής- Σπερματέγχυση
Η τοποθέτηση του σπέρματος στην ενδομητρική κοιλότητα με τη βοήθεια ενός λεπτού καθετήρα είναι πρακτική που εφαρμόζεται πάνω από 50 χρονιά για την αντιμετώπιση προβλημάτων υπογονιμότητας. Η λογική της ενδομητρικής σπερματέγχυσης είναι ότι επιτρέπεται στο σπέρμα να προσεγγίσει και να γονιμοποιήσει το ωάριο πιο εύκολα. Ως διαδικασία, η σπερματέγχυση περιλαμβάνει την επεξεργασία και ενίσχυση του σπέρματος του συντρόφου και τοποθέτησή του με λεπτό καθετήρα, μέσω του τραχήλου στο εσωτερικό της μήτρας. Πρόκειται για μια εντελώς ανώδυνη διαδικασία που μοιάζει με το τεστ Παπ και διαρκεί μόλις 5 λεπτά.
Πρωτόκολλο θεραπείας με σπερματέγχυση
Η σπερματέγχυση πρέπει να γίνεται σε συγκεκριμένη στιγμή του κύκλου, ώστε η τοποθέτηση του σπέρματος να συντονιστεί με την απελευθέρωση του ωαρίου. Για αυτόν το λόγο ο κατάλληλος χειρισμός της ωορρηξίας είναι απαραίτητος για μια επιτυχή σπερματέγχυση. Σπερματέγχυση μπορεί να γίνει στον φυσικό κύκλο της γυναίκας ή κατόπιν διέγερσης των ωοθηκών με τη χρήση φάρμακων (πχ κλομιφένη) ή ορμονών (γοναδοτροπίνες).
Η κλομιφένη είναι συνήθως η πρώτη επιλογή. Τα πλεονεκτήματα της κλομιφένης έχουν να κάνουν, καταρχήν, με την απλή χορήγησή της : λαμβάνεται από το στόμα για 5 ήμερες στην αρχή του κύκλου (2η-7η ημέρα) σε δόση από 50-200mg ημερησίως. Επιπλέον είναι μια θεραπεία χαμηλού κόστους με ελάχιστες και πολύ σπάνιες ανεπιθύμητες ενέργειες και επιπλοκές. Από την άλλη μεριά, η αντί-οιστρογονική της δράση έχει ως αποτέλεσμα να προκαλεί συχνά ανεπαρκή πάχυνση του ενδομητρίου και ελαττωμένη παράγωγη τραχηλικής βλέννας, στοιχειά απαραίτητα για την επιτυχία της σπερματέγχυσης.
Σε περιπτώσεις που η αντί-οιστρογονική δράση της κλομιφένης αποτελεί εμπόδιο προτείνεται η εναλλακτική λύση με τη χορήγηση Λετροζόλης. Έχει παρόμοιο μηχανισμό δράσης χωρίς να επηρεάζει σημαντικά το πάχος του ενδομητρίου και την παράγωγη τραχηλικής βλέννας. Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι η Λετροζόλη προκαλεί την αυξημένη παράγωγη LH που οδηγεί στην αυξημένη παράγωγη τεστοστερόνης και άλλων ανδρογόνων που μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα των ωάριων.
Η σπερματέγχυση με τη χορήγηση γοναδοτροπινών (ορμονών) για τη διέγερση των ωοθηκών, έχει διπλάσια ποσοστά επιτυχίας. Ωστόσο χρειάζεται στενή παρακολούθηση για την αποφυγή επιπλοκών και το κόστος της θεραπείας είναι υψηλότερο.
Σκοπός της διέγερσης των ωοθηκών είναι να αναπτυχθούν 2-3 ώριμα ωοθυλάκια.
Προκειμένου να διασφαλιστεί η κατάλληλη χρονικά στιγμή της σπερματέγχυσης είναι απαραίτητη η υπερηχογραφική παρακολούθηση της γυναίκας. Για τον καλύτερο χρονικά έλεγχο της ωορρηξίας είναι συνήθης πρακτική να προκαλούμε την τελική ωρίμανση των ωοθυλακίων και την ωορρηξία με τη χορήγηση ενέσιμης β-χοριακής γοναδοτροπίνης. Συνήθως η σπερματέγχυση πραγματοποιείται σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή λίγες ώρες μετά την προβλεπόμενη ωορρηξία. Μετά την σπερματέγχυση συνιστάται η χορήγηση προγεστερόνης.
Ενδείξεις για θεραπεία με Σπερματέγχυση
• Γυναίκες χωρίς σταθερό κύκλο, με απούσα ή προβληματική ωορρηξία, οι οποίες χρειάζεται να υποβληθούν σε πρόκληση ωορρηξίας, όπως πχ στο Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών.
• Παρουσία εχθρικής τραχηλικής βλέννας. Φυσιολογικά ο τράχηλος στις γόνιμες ήμερες παράγει αυξημένη ποσότητα βλέννας η όποια διευκολύνει τη μεταφορά και τη διατήρηση του σπέρματος εντός της ενδομητρικής κοιλότητας. Η σπερματέγχυση έχει θέση, σε καταστάσεις που χαρακτηρίζονται από ανεπαρκή παράγωγη τραχηλικής βλέννας (π.χ. ύστερα από χειρουργικές επεμβάσεις στην περιοχή και λοιμώξεις) ή την παρουσία αντισπερμικών αντισωμάτων (αν και η τελευταία περίπτωση έχει καλυτέρα ποσοστά επιτυχίας με την εφαρμογή τεχνικών εξωσωματικής γονιμοποίησης).
• Σε περιπτώσεις στυτικών διαταραχών ή διαταραχών της εκσπερμάτισης.
• Σε περιπτώσεις απουσίας συντρόφου.
Προϋποθέσεις για θεραπεία με Σπερματέγχυση
• Ολοκληρωμένη διερεύνηση του ζευγαριού ώστε να έχει διαπιστωθεί η αιτία της υπογονιμότητας
.• Φυσιολογική ανατομία του γυναίκειου αναπαραγωγικού συστήματος με απαραίτητη την προϋπόθεση ότι οι σάλπιγγες είναι διαβατές και ελεύθερες από συμφύσεις.
• Παρουσία φυσιολογικού σπερμοδιαγράμματος.
• Σύμφωνα με τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα η σπερματέγχυση δεν έχει ένδειξη σε περιπτώσεις ανεξήγητης υπογονιμότητας, διαταραχών του σπέρματος ή την παρουσία ενδομητρίωσης.
Ποσοστά επιτυχίας με τη σπερματέγχυση
Τα ποσοστά επιτυχίας της σπερματέγχυσης ανάλογα με την ηλικία της γυναίκας συνοψίζονται στον παρακάτω πίνακα. Πιο συγκεκριμένα είναι:
• 15% κάτω από την ηλικία των 30.
• 12% για τις ηλικίες 30 με 35.
• 7% to 8% για γυναίκες μεταξύ 35 και 39.
• Κάτω από 2% για γυναίκες πάνω από 40.
Ειδικότερα μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας προκύπτουν όταν χρησιμοποιούνται γοναδοτροπίνες για τη διέγερση των ωοθηκών και μάλιστα διπλάσια από αυτά της διέγερσης με κλομιφένη.
Οι ενδείξεις που έχουν την καλύτερη πρόγνωση είναι η παρουσία ανωοθηλακιορρηξίας ή εχθρικής τραχηλικής βλέννας. Αντίθετα όταν υπάρχει ανδρικός παράγοντας υπογονιμότητας τότε το ποσοστό επιτυχίας είναι κάτω από 6%. Επιπλέον, ακόμα και σε περιπτώσεις ήπιας ενδομητρίωσης η περίπτωση επιτυχίας είναι περιορισμένη (περίπου 5%), τονίζοντας το γεγονός ότι η ενδομητρίωση προκαλεί ένα ιδιαίτερα επιβαρυντικό περιβάλλον που επηρεάζει τη γονιμότητα. Σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας τα ποσοστά επιτυχίας της σπερματέγχυσης είναι εξαιρετικά περιορισμένα (κάτω από 3%) επισημαίνοντας το γεγονός ότι σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα η θεραπεία με σπερματέγχυση δεν είναι η κατάλληλη.
